- VECTIGAL
- VECTIGALproprie quod pro vectura penditur, a vehendo. Namque a Tributis Vectigalia in hoc difterunt, quod illa ratione soli possessores pendant; Ista negotiantes, propter usum viae publicae: quae adeo necessaria Cicero iudicat, ut sine iis Imperium retineri non posse, graviter affirmet. Hinc et Neronis Vectigalia omittere statuentis im petum Senatores attinuêre, dissolutionem Imperii docendo, si fructus, quibus Res publ. sustinetur, diminuerentur. Pro quo insigni commodo vicissim hoc oneris Magistratus habet, ut secura teneatur praestare itinera. Unde de Iacobo Marchione Badensi, in cuius elogiis recensendis Aeneas Sylvius multus est, legimus, eum, latrocinium ubi in sua ditione commissum cognovit, vocatis qui damnô affecti, tantum e Fisco suo accipere iussisse, quanti fuisse, quae amiserant, iureiurandô affirmâssent: Simile quid in Historia Scotica apud Buchananum reperimus. Inprimis autem dispiciendum, ne nimis vicina et gravia sint Vectigalia, neque in res quascumque constituantur. Refert namque Athenaeus, cum olim a Lysimacho in Troade Salinarium Ucctigal institutum esset, naturâ quasi id refugiente, salinas mox evanuisse, rursusque vectigali remissô prodiisse. Monent proin Sapientes, peregrinis mercibus non necessariis posse Vectigalia imponi maiora; parcendum autem, quantum pote, iis quibus vita hominum carere non potest. Quod cum Delphis in Hollandia Magistratus, frumento, non autem vino, vectigali faciendo, neglexisset; feminae, quasi divites sibi, cum prae aliis vinum bibant, quod magnô sumptu aliunde in regionem importari necesse est, parcerent, iratae, aedes Tributarias coitione factâ invadentes, fenestris confractis tabulas publicas lacerâsse, similique modo Curiâ et domô Senatoris cuiusdem tractatâ, Senatum eo adegisse, ut legem iam latam abrogaverit, leguntur, in A. Thuani, Supplem. ad A. C. 1616. A' sordidis innrimis abstinendum, qualia fuêre Caligulae illa, qui vectigalia nova atque inaudita exercuit ---- et (inter alia) ex capturis prostitutarum, quantum quaeque unô concubitu mereret, exegit, apud Sueton. in eo c. 40. ad quoem loc. Vide Casaubonum, qui de veteri hoc malo et probro multarum Rerum publ. pretio vendendi honestatem publicam, et in specie de Mangonibus catamitorum ac Lenonibus, de Genethliacis ac curiosarum artium Professoribus (quorum hi vectigal βλακεννόμιον Alexandriae pendebant, quâ appellatione stultitia consultoribus Astrologorum exprobrata) deque aliis huiusmodi pretio tolerari solitis, varia congessit. Sed et Vespasianus notatus, quod urinae vectigal commentus esset, uti docet idem, c. 23. in eo, quodque alias etiam sordes, ut et fimum equinum, vectigalem fecisset, teste Tzetze, Chil. 1. Vide quoque Cedrenum in Anastasio, ubi tributum κρυσάργυρον describit, et Casaubon. ad Sueton. Vespas. Contra laudem meritus Alexander Seu. qui non tantum Lenonum vectigal et meretricum et exoletorum in sacrum Aerarium inferri vetuit, sumptibusque publicis, ad instaur ationem theatri, circi, qmphitheatrb et aerarit deputavit --- sed et Vectigalia publica in id contraxit, ut qui X. aureos sub Heliogabalo praestiterant, tertiam partem auri, hoc est, tricesimam partem praestarent in posterum, uti legimus apud Lamprid. c. 24. etc. Porro cum Vectigalia aliis locant Principes, opera danda, ne foeneratoribus ea atque expilatoribus elocent, sicque aliorum in se derivent invidiam. Quô nomine olim graves subditis et exosi fuêre Romani,a quibus vectigalia redimentes Publicani, tantum non publicum exercuêre, latrocinium. Ducenta milia Talentûm, h. e. CXX. Milliones Asiae imperârunt Antonius et Dolabella: alterum tantum accrevit fraudibus Publicanorum etc. qua de re dictum pluribus supra, ubi de Publicanis. Eventus, qui Vectigal non solutum sequitur, est poena commissi, quâ fisco acquiruntur ac committuntur res, pro quibus vectigal solutum non est, praeeunte sententiâ declaratoriâ: de iure tamen Saxonico, poena commissi in quadtuplum vectigal est mutata. Minoribus tamen, militibus, Fisco, Legatis, iisque, qui proprii usus causâ aliquid vehunt, aut qui immunitatem a solvendo per Rescriptum sunt consecuti, ob vectigal non solutum, ne eorum bona in commissum cadant, succurritur. Liberâ Republ. Censores vectigalia fundosque publicos, idque in conspectu Populi romani, elocâsse Cicero docet, Orat. 1. in Rullum. De Provinciis Urbibusque Vectigalibus, deque Vectigali apud Roman. duplici, certo atque incerto, hocque iterum triplici, Portorio, Scriptura et Decuma, vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 10. c. 22. Car. vero Sigonius, de Fure Rom. l. c. c. 16. quodcertum erat, Tributum seu stipendium; quod incertum, Vectigal appellat, atque eos qui portoria reciperent, Portitores: qui decumas, Decumanos: qui scripturas, Pecuarios nominatos fuisse,docet, additque quamprimum portorium solutum esset, merces a Publicanis certô temperatae calcis genere obsignari consuevisse, quod Asiaticam cretam Cicero vocat, Orat. pro Flacco. Vide quoque Stadium in Florum, l. 1. c. 13. Thom. Godwyn. Anthol. Rom. l. 4. c. 4. Alios: et supra Titia lex. Apod Athenienses, Senatus olim Quingentorum, Redemptores Vectigalium, qui in publicum non praestitissent, et solvissent, in nervo habebat, ex veteri Lege: Κυρίανεἶναι την` βουλην`, ὃς ἂν τριάμενος τέλος μὴκαταβαλῇ, δεῖν εἰς τὸ ξὐλον, apud Andocidem, de Myster. Nempe Publicani et Vectigalium Redemptores apud eos, sicut et apud Romanos, l. 9. ff. de Publican. praedes dabant, ut nisi intra nonam Prytaniam pecuniam numerâssent, vel ii ipsi, vel Fideiussores duplum in publicum praestarent; manebantque ignominiosi, donec solvissent: quod si intra nonam Prytaneiam debitum non expunxissent, in vincula coniciebantur, et duplum praestabant, neque iam integrum erat, Fideiussores dupli offerre, Ulpianus ad Timocrateam. Repraesentabant autem Vectigalium Redemptores, antequam vectigalia exigerent, pecuniae partem aliquam, quae προκαταβολὴ dicebatur; coeteram vero pecuniam, intra nonam Prytaneiam, quod προσκαταβόλημα vocabant, Suid. si vero nonam Prytaneiam praeterite passi essent, neque praestitissent, quod reliquum erat pecuniae, in nervo, ut dictum, habebantur, et duplum, quod προκατάβλημα appellabatur, praestabant: ex Lege, Τοὺς τὰ τέλη ὠνουμένους, εἰ μή καταβάλογεν τὰ χρήματα ἕως τὴς εννάτης πρυτανείας, τα διπλᾶ καταβαλεῖν, Demosth. in Timocrat. Quod si Praedes in publicum non praestitissent, bona eorum publicabantur, ex Lege; Την` οὐσίαν δημοσίαν εἶναι, ὃς ἂν ἔγγυησάμενόσ τι τῶ τῆς πόλεως, μὴ ὐποδῶ την` ἐγγύην, Demosthenes in Nicostr. Interim cum tam severe in Publicanos Vectigaliumque Redemptores, qui in publicum non praestarent, Leges animadverterent, iis etiam voluerunt consultum: Nam si qui Vectigal non intulerant, improfessae eorum merces Publicanis cedebant, ut docet Zenobius, et alii Paroemiographi, de Leucone quodam rustico, qui cum mel Athenas asino veheret, hordeum esse mentiebatur. Similiter, Romanorum Legibus, si quis fraudâsset Vectigal, rei, quam causâ Vectigalis subripuerat, damnô plecti solitum fuisse, diximus, et confirmatur l. 8. §. 1. ff. de Publican. Plura hanc in rem vide apud Sam. Petitum, Comm. in LL. Atticas, l. 4. tit. ult. In Germania, Prussiam Vectigalium officinam vocat Ioh. Laetus, Compend. Histor. Univ. ad A. C. 1635.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.